Toplum tarafından çok fazla bilinmemesine rağmen üreme çağındaki kadınların yaklaşık yüzde 10’unda görüldüğü tahmin edilen Endometriozis hastalığı, kısırlık sebepleri arasında yer almaktadır. Genellikle herhangi bir şikayete sebep olmayan Endometriozis rahatsızlığının tespitinde; adet ağrısı, karın alt bölge ağrısı, kısırlık, adet kanamasının çok olması gibi durumlara bakılmaktadır. Normalde rahmin en iç kısmını oluşturan endometrium tabakasının rahim dışında bulunması anlamına gelen Endometrioz hastalığının belirlenebilmesi için mutlaka jinekolojik muayene olunması gerekmektedir.
Endometriozis hastalığının gerçek yaygınlık oranı nedir?
Endometriozis hastalığı, normalde rahmin en iç kısmını oluşturan endometrium tabakasının rahim dışında bulunmasıdır. Bu hastalık genellikle karnın alt bölgelerinde görülmektedir. Ancak vücudun her yerinde de görülme olasılığı bulunmaktadır. Tanı için en güvenilir yöntem cerrahi ve dokunun mikroskobik olarak değerlendirmesi olduğu için maalesef endometriozis hastalığının gerçek yaygınlığı bilinmemektedir.
Endometriozis adet ağrısı olan kadınların yüzde 50’sinde görülüyor
Üreme çağındaki kadınların yaklaşık yüzde 10’unda görüldüğü tahmin edilen Endometriozis, isteğe bağlı olarak ameliyatla tüplerini bağlatan kadınlarda yüzde 3-10, üreme çağında alt karın ağrısı olan kadınlarda yüzde 12-32, kısırlık problemi olan kadınlarda yüzde 20-40 oranında tespit edilmiştir.
Kronik alt karın bölge ağrısı veya adet ağrısı olan kadınlarda ise yüzde 50 oranında görülmektedir.
Endometriozis siyah ırkta daha az, Asyalılarda daha fazla görülüyor
Endometriozis tanısı ortalama 25-35 yaş arasında konulmaktadır. Hastalığın başlangıcı ile tanısı arasında yaklaşık 7 senelik bir gecikme periyodu görülmektedir. Menopoz sonrası dönemde endometriozis görülme oranı yüzde 5’in altındadır ve genelde bu kadınların hikayesinde menopoz semptomlarını geriletmek için kullanılan hormon yerine koyma tedavisi yer almaktadır. Herhangi bir şikayete neden olmayan endometriozis beyazlara göre siyah ırkta daha az ama Asyalılarda daha fazla görülmektedir.
Kızıl saç ve renkli gözlülerde Endometriozis riski artıyor
Erken yaşta adet başlaması, 21 günden sık adet olmak, hiç doğum yapmamış olmak, adet kanama miktarının çok olması, uzun boy, kızıl saç, mavi-yeşil göz rengi, çilli olmak gibi olguların yanı sıra Endometriozis hastalığı için belirlenen risk faktörlerinden bazıları şunlardır:
*Kısırlık
*Doğumsal olarak kadın üreme organlarının bir kısmının yokluğu
*Alkol, kafein
*Yağ ve kırmızı etten zengin diet
*Dioskin veya DES maruziyeti
*Düşük vücut kitle indeksi
*Birinci derece akrabada endometriozis olması
*Çoğul gebelikten biri olmak
*Düşük doğum ağırlığı
Yüksek bel- kalça oranı Endometriozis riskini düşürüyor
Endometriozisin oluşmasına neden olan risk faktörlerinin yanısıra bu hastalıktan korunmayı sağlayan faktörlerde bulunmaktadır. Gebelik, birden fazla doğum yapmak ve emzirmek başlıca koruyucu etkenler arasında yer alırken, yüksek vücut kitle indeksi, yüksek bel kalça oranı, egzersiz ve sebze ile meyvelerden zengin diyette kadınları endometriozisten uzak tutmaktadır.
Jinekolojik muayene ile Endometriozis vakaların yüzde 70’ine tanı konulabilir
Hastalığın tanısı, endometrial dokunun; bez ve fonksiyon gören kısmının cerrahi olarak çıkarıldıktan sonra mikroskobik olarak görülmesi ile konulmaktadır. Hasta öyküsünden elde edilen adet ağrısı, karın alt bölge ağrısı, cinsel ilişki sırasında ağrı, kısırlık, adet kanamasının çok olması, defekasyon sonrasında ağrı gibi bulgular hastalığın belirlenebilmesi için önem arzetmektedir. Ayrıca bu hastalığın tanısında ultrasonografi ve MRI değerli tanı yöntemleri olmaktadır. Ancak Laparoskopi ile kesip çıkarılan lezyonların mikroskobik incelemesi ise en değerli tanı yöntemidir.
Ayrıca tanıda jinekolojik muayene çok önem taşımaktadır. Jinekolojik muayene ile bu vakaların yüzde 70’ine tanı konulabilmektedir.
Tedavi bireysel olarak planlanmalıdır
Endometriozis tedavisi, endometriozisin kadında yaptığı etkilere göre bireysel olarak planlanmaktadır. Endometriozis ve kısırlık problemi olan bir kadında hastalığı baskılamak için ilaç tedavisinin yeri bulunmazken, bu kadınlarda tedavi bireyselleştirilmektedir. Bekleme-gözlem tedavisinden, yardımcı üreme teknikleri ve cerrahiye kadar geniş bir yelpazede tedavi planlanabilmektedir. Ağrısı ön planda olan endometriozisli kadınlar medikal tedaviden fayda görebilirken, fayda görmeyen kadınlar ise cerrahi tedavi için aday olmaktadır.